Maak de regio Utrecht koploper duurzame mobiliteit

Maak de regio Utrecht koploper duurzame mobiliteit

Het kán: een A27 met zes rijstroken binnen de bestaande bak bij Amelisweerd. SUUNTA-2 biedt een toekomstbestendig antwoord op de verkeerseisen in de Metropoolregio Utrecht. Dat bleek uit de presentatie van Michael Verheyde van bureau SUUNTA op het symposium De regio aan zet. Rijksadviseur Wouter Veldhuis riep de regio Utrecht op in Den Haag meer met de vuist op tafel te slaan. Utrecht, een van de economische motoren van Nederland, kan het voortouw nemen bij het realiseren van duurzame mobiliteit.

De tegenstanders van verbredingsplannen voor de A27 hebben steeds alternatieve oplossingen aangedragen, vertelt Jan Morren, vertegenwoordiger van de Kerngroep Ring Utrecht. Deze strijd van David tegen Goliath begon eind jaren zeventig, toen bleek dat voor de aanleg van de A27 heel wat monumentale bomen van Amelisweerd moesten verdwijnen. In 2009 werden de plannen bekend voor het nieuwe Tracébesluit (TB). Ze voorzagen in 2 maal 7 rijstroken en verbreding van de bak. Weer zou een stuk bos van Amelisweerd eraan gaan. Jaar in, jaar uit hebben bewoners hiertegen actie gevoerd. De Raad van State oordeelde in 2019 dat het TB 2016 vanwege stikstof vernietigd moest worden. Een vergelijkbare uitspraak is te verwachten over het TB 2020. In het najaar van 2021 besloot het nieuwe kabinet dat ‘de regio aan zet’ was voor het nadenken over alternatieve oplossingen. Provincie, gemeenten en burgers uit de regio kunnen daar nu samen aan werken. Niettemin wil minister Mark Harbers in juni een wijzigingsbesluit indienen om het oude plan, van verbreding naar 2×7 rijstroken, ook in beeld te houden.

Vlot trekken mobiliteitsdossier
Nederland loopt op alle fronten vast, betoogde Wouter Veldhuis, stedenbouwkundige en als Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving lid van het College van Rijksadviseurs. Hij wees onder meer op de groeiende crises rond de stikstofuitstoot, het milieu en het klimaat, en op het opraken van schoon water. Louter groeidenken is achterhaald, aldus Veldhuis. De aanpak van vraagstukken van ruimtelijke ordening en mobiliteit moet echt anders: in samenwerking en verbinding. Dat wil ook verantwoordelijk minister De Jonge. Met zeggenschap van burgerforums, gemeenten, provincie en het rijk. Daarbij noemt Veldhuis een tijdsperspectief van zeker 100 jaar en denken in scenario’s bij nieuwe plannen essentieel: ‘oefenen voor de toekomst’.

Fiets als gamechanger
De rijksadviseur denkt dat de Metropoolregio Utrecht een voorbeeldfunctie kan hebben in die andere benadering van mobiliteit. Nu nog pakt de gemiddelde Utrechter uit de regio liever de auto dan de fiets, ook voor kleinere afstanden in en om de stad. Die korte ritten zijn verantwoordelijk voor ruim 70% van alle verkeer op de ring. Door de beschikbare ruimte slimmer te gebruiken, door concentratie van woningbouw rond de binnenstad (en dus niet in de polder) is het gebruik van de fiets te stimuleren, in combinatie met regionaal OV. Dat gecombineerd met het opwerpen van drempels voor autogebruik, zoals hoge parkeertarieven en beprijzing van spitsrijden. Veldhuis: ‘Gebruik de fiets als gamechanger’.

De regio Utrecht kan van die andere benadering nog meer werk maken, en mag daarbij meer ‘met de vuist op tafel slaan.’ ‘Maak bij alle herstructureringsprojecten fiets- en wandelpaden verplicht,’ bepleit Veldhuis. En bij de NS moet het eenzijdige accent op intercity’s plaatsmaken voor aandacht voor regionale verbindingen.

Tracébesluit van een afstand bekeken
‘Als Belgisch bureau konden wij het tracébesluit van een afstand bekijken,’ zegt Michael Verheyde van bureau SUUNTA. ‘Er is te weinig rekening gehouden met het behoud van Amelisweerd, en principes zoals het beter benutten van ruimte, compact rijden op de ringwegen, een mogelijke inpassing binnen de bak, en risico’s bij de uitvoering.’ De uitvoering zoals Rijkswaterstaat die nu heeft bedacht, met verbreding van de bak, zal veel nadelige gevolgen hebben voor dieren, grondwater, bomen en mensen in de omgeving, plus 8 tot-10 jaar grote verkeershinder, die ook de twee spoorbruggen in het traject gaat raken.

Toekomstbestendig
Het verkeerskundig plan voor de aanpak van de A27 tussen de knooppunten Rijnsweerd en Lunetten zoals beschreven in SUUNTA -2 gaat uit van de verkeerscijfers van Rijkswaterstaat uit 2019, opgehoogd met het groeiscenario van Rijkswaterstaat voor 2020 tot 2040. Het biedt een volwaardig en toekomstbestendig alternatief voor het TB. Verheyde vat samen: het zorgt voor voldoende doorstroming en verkeersveiligheid, benut de bestaande infrastructuur optimaal, is met 2 maal 6 rijbanen inpasbaar binnen de bak zodat die niet op de schop hoeft, en voldoet aan de streefwaarden van de Nota Mobiliteit en aan de spelregels van Rijkswaterstaat. Het is ook nog eens veel goedkoper.

Stadsautosnelweg: 80 km maximumsnelheid
In SUUNTA-2 is afgestapt van de overkapping van de weg, want, vertelt Verheyde, ‘dat scheelt veel geld en maakt het verkeer veiliger. Het aantal plaatsen waar auto’s kunnen in- en uitvoegen is ook verminderd, waardoor er minder ‘weven’ nodig is, met minder kans op ongelukken.

SUUNTA heeft de Richtlijn Ontwerp Autosnelwegen (ROA) 2019 en de Europese richtlijnen aangehouden. De ROA maakt onderscheidt tussen autosnelwegen en stadsautosnelwegen. Er zijn goede argumenten om van dit deel van de A27 een stadsautosnelweg te maken en er maximaal 80 km per uur te rijden, signaleert Verheyde. Door de lagere snelheid verbetert ook de luchtkwaliteit en neemt de geluidshinder af, wat beter is voor de gezondheid van de tienduizenden bewoners die langs dit deel van de A27 wonen. Verheyde hoopt met het alternatieve plan inspiratie te bieden voor een andere kijk op dit deel van de A27.

Burgers laten meepraten
En, vraagt Kracht van Utrecht-voorzitter Jan Korff de Gidts, hebben de gemeente en de provincie Utrecht SUUNTA al uitgenodigd? Nee, zegt Verheyde, nog niet. Maar het lijkt hem buitengewoon nuttig om de plannen daar mondeling toe te komen lichten.’ Die uitnodiging moet er zeker komen, vindt Korff de Gidts. ‘De energie die we hier vandaag ontwikkelen, moeten we benutten om te laten zien hoe belangrijk het is dat burgers meepraten.’ De aanwezige medewerkers van gemeentes en de provincie drukten hun waardering uit voor de SUUNTA-plannen. Een woordvoerder van de gemeente Utrecht concludeerde dat het constructieve overleg met de Kerngroep al is gestart.

Breder perspectief
‘Je moet niet de weg verbreden, maar het perspectief,’ besluit Vincent Bijlo de bijeenkomst. ‘Het systeem zakt als een plofkip door zijn poten. We moeten zín hebben in verandering. Die vreselijke weg moet van de baan. Minister: je kan de boom in met je plannen!’

Tekst: Veronique Huijbregts
Foto’s: Rob Huibers